SU ile ikiye bölünmüş bir Antik Kent; Nysa

Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu toprakları, bu yönüyle arkeolojik açıdan büyük bir zenginliği de içinde barındırıyor. Ülkemizin arkeolojik varlığının gün yüzüne çıkarılması ve kültür mirasının korunması amacıyla yürütülen çalışmalara katkı sağlayan Türkiye İş Bankası, Aydın/Sultanhisar’da bulunan Nysa’da sürdürülen kazı çalışmalarına da destek veriyor.

İş Bankası’nın desteği ile yapılacak kazı çalışmalarında, Nysa Antik Kenti’nin ana caddesi olan Sütunlu Cadde’nin doğu kesimi ortaya çıkarılacak ve belgeleme, koruma, onarım, envanter oluşturulması çalışmalarının ardından gelecek kuşaklara aktarılması sağlanmış olacak.

Eğitim ve kültür kenti Nysa

Nysa; Antik Karia bölgesinde Hellenistik devirde, MÖ 3. yüzyılın ilk yarısında Seleukos’un oğlu 1. Anthiochos Soter tarafından kurulan bir kent. Büyük Menderes nehrinin kuzeyinde, nehrin oluşturduğu bereketli havzada, Aydın Dağları’nın güney eteğinde korunaklı yamaçta yer alıyor. Geç Hellenistik Dönemden itibaren var olan ana ticaret yolu güzergâhı üzerinde bulunan Nysa, özellikle Roma döneminde gelişmiş bir kent haline geliyor.

Eğitimini Nysa’da tamamlayan ünlü coğrafyacı Strabon (MÖ 64 – MS 21) ve Bizanslı tarihçi Stephanos’un (MS 6. yüzyıl) anlattıklarından kuruluşu hakkında bilgi edinilen Nysa’nın, ilk olarak Athymbra ismiyle kurulduğu biliniyor.

Nysa, antik dönemde, hızlı akan ve derin bir boğaz oluşturan bir nehirle ikiye bölünmüş. Bu derin boğazın üzerinde bulunan üç köprü, kentin iki yakasını birleştirir. Şehri ikiye bölen dere yatağının batısında Gymnasium ve Stadium, kuzeyde Bizans yapı kalıntısı ve kütüphane, kütüphanenin kuzeydoğusunda ise 10 bin kişilik tiyatro bulunur. İki katlı Kütüphane, Ephesos’taki Celsus Kütüphanesi’nden sonra Anadolu’nun en iyi korunmuş antikçağ kütüphanesidir. Dere yatağının doğusunda ise Agora, Meclis Binası ve Roma hamamları yer alır. Şehrin Nekrapolü batıda antik kentin kutsal alanı olan Akharaka yolu üzerinde bulunur.

Bouleuterion’un doğusunda agora yer alır. Burası 89×105 metrelik boyutları olan dört yanı kolonlarla çevrili salonlardan oluşan Pazaryeridir. Kentte başta büyük bir yapı kalıntısı da gençlerin düşünsel ve bedensel olarak eğitim gördükleri spor yapısı olan Gymnasiumdur. Yapı yaklaşık 165×70 metre ölçülerinde olup Strabon zamanında daha küçük boyutlarda olmalıydı. Nysa’da antik kentin nekropolü yaklaşık 2 km. batıdaki Akharaka (Salâvatlı) kutsal yolu üzerindedir.

Roma mimari ve mühendisliğinin en güzel örnekleri

Nysa’da kentin üzerinde yer aldığı kayalık platoyu kuzeyden güneye doğru bölen dere yataklarından en genişinin üzerinde Strabon’un Amphitheater olarak tanımladığı ve bugün sel suları nedeniyle tahrip olmuş Stadium yer alır. Yaklaşık 192×44 metre ebadında olup, batıdaki oturma sıraları doğal arazi üzerine yerleştirilmiştir.

Kentin topoğrafyaya uyumlu bir şekilde sel sularının açtığı vadiye inşa edilmiş yapıları, tiyatrosu, stadiumu, tüneli ve üç köprüsü Roma mimari ve mühendisliğinin en güzel örnekleri arasında yer alıyor. Antik kentte açığa çıkarılan yapıların çoğunluğu, Roma ve Geç Roma – Bizans Dönemi’ne ait. Strabon’un sözünü ettiği yapılardan olan batı yakadaki Gymnasium, Tiyatro ve Stadion ile doğu yakadaki Agora ve Gerontikon’un (Yaşlılar Meclisi) Geç Hellenistik – Erken Roma Dönemi orijinli yapılar olduğu tahmin ediliyor.

Antik kentte 1990 yılından bu yana Ankara Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından kazı ve araştırma çalışmaları yürütülüyor. Kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ankara Üniversitesi adına Doç. Dr. Serdar Hakan Öztaner başkanlığında devam ediyor.

Daha çok kurum bu alandaki çalışmalara destek vermeli

Türkiye İş Bankası Kurumsal İletişim Koordinatörü Suat Sözen, kurumsal olarak eğitim, çevre ve kültür sanat alanında pek çok proje yürüttüklerini ifade ederek, bu projelerin ortak noktasının; uzun soluklu, yaygın ve sürdürülebilir olmaları olduğunu vurguladı. Sözen, sözlerine şöyle devam etti; “Arkeolojik kazılar, kültür-sanat alanındaki çalışmalarımızın önemli bir başlığını oluşturuyor. Arkeolojiye verdiğimiz destekle, yüzlerce yıldır birçok kültür ve medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu’nun tarihsel zenginliğini gün yüzüne çıkarmayı ve bu mirası koruma altına alarak gelecek nesillere aktarmayı hedefliyoruz. Daha çok kurumun bu alandaki çalışmalara destek vermesi, toplumda arkeoloji bilincinin pekişmesi ve bu topraklardaki tarihsel zenginliğin ortaya çıkarılması açısından büyük önem taşıyor. Kazı yerlerinin bulundukları bölge açısından kalkınma fırsatları barındırdığını da dikkate alırsak, arkeoloji alanındaki katkıların önemi daha da artıyor. İş Bankası olarak Gaziantep Zeugma, Antalya Patara, Kırşehir Kaman ve İzmir Teos’ta sürdürülen kazılara destek veriyoruz. Nysa ile bu yöndeki desteğimize bir yenisini daha eklemiş olduk.“